SİGARA KAÇAKÇILIĞI SUÇU VE CEZASI

Ülkemizde sigara kaçakçılığına ilişkin bu güne kadar yapılan yasal düzenlemeleri incelediğimizde;

-Sigara kaçakçılığıyla mücadeleye ilişkin ilk düzenleme 07.01.1932 tarih ve 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun olmuştur.

-19.07.2003 tarihinde ise 1918 sayılı kanun yerine yürürlüğe giren 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kabul edilmiştir. Bu suça ilişkin kanunun 3 ve 4. maddelerinde düzenlemeler yer almaktaydı.

-01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile 4926 sayılı kanunun suç ve kabahate ilişkin düzenlemelerinin uyumlu hale getirilmesi amacıyla da 4926 sayılı kanunu ilga ederek 31.03.2007 tarihinde yürürlüğe giren yeni 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda sigara kaçakçılığına ilişkin düzenlemeler yer almıştır.

-5607 sayılı kanunun yanı sıra sigara kaçakçılığa ilişkin olarak yeni bir düzenleme öngören 5752 sayılı kanun ile değişik 4733 sayılı kanunun 8/4. maddesi 15.04.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Mülga 4733 sayılı kanunun 8/4. maddesinde; “Ambalajlarında bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaret bulunmayan ürünleri ya da taklit işaretleri taşıyan ürünleri ticari amaçla bulunduran, nakleden, satışa arz eden veya satanlar ile ambalajları üzerinde bulunan ürün bilgileri ile bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaretlerin içerdiği bilgilerin farklı olması halinde, bu ürünleri üreten veya ithal edenlere iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenleme yer almaktaydı.

-Mülga 4733 sayılı kanunun 8/4. maddesinde yer alan suçun konusunu ambalajlarında bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaret bulunmayan ya da taklit veya niteliğine uygun olmayan işaretler taşıyan tütün ve alkol ürünleri oluşturuyordu. 5607 sayılı kanunun 3. maddesinde yer alan suçun konusunun ise gümrük kaçağı olduğu anlaşılan sigara oluşturmaktaydı. İki farklı kanundaki hükümler uygulamada tereddütlere yol açması sonucu yasal değişikliğe gidilmiştir. 11.04.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6455 sayılı kanun ile 5607 sayılı kanunun 3. maddesinde değişiklik yapılarak, kaçak tütün mamulleri ve alkollü içkilerle ilgili düzenlemeler 4733 sayılı kanun metninden çıkartılarak, 5607 sayılı kanuna aktarılmıştır. Bu şekilde sigara kaçakçılığına ilişkin düzenlemeler tek kanun altında toplanmıştır.

-28/06/2014 tarih ve 6545 sayılı kanun değişikliği ile mevcut düzenleme (5607 sayılı kanun 3/10.madde), “Kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşyanın akaryakıt ile tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarısından iki katına kadar arttırılır, ancak fıkranın uygulanması suretiyle verilecek ceza üç yıldan az olamaz.” şeklinde olmuştur. Değişiklik sonucunda 5607 sayılı kanunun 3/10. maddesi sigara cezada artırım öngören kaçakçılık konularından birini oluşturmuştur.

 -Sigara kaçakçılığının ilgili en son 15/04/2020 tarihinde yürürlüğe giren 7242 sayılı kanunla değişiklik yapılmıştır. 5607 sayılı kanunun 3/22. maddesine “eşyanın değerinin hafif olması halinde verilecek cezalar yarısına kadar, pek hafif olması halinde üçte birine kadar indirilir” şeklinde hüküm eklenmiştir.

-15/04/2020 tarihinde yürürlüğe giren 7242 sayılı kanunla yapılan bir başka değişiklikle 5607 sayılı kanunun madde 5/2. maddesine Yargıtay Kararları Işığında Sigara Kaçakçılığı Suçu 387 eklenen 2.b) bendi ile değişiklik öncesi 5/2. maddesindeki etkin pişmanlığın sadece soruşturma aşamasıyla sınırlı tutulmuşken, yapılan değişiklikle etkin pişmanlığın kovuşturma aşamasında da uygulanacağı belirtilerek uygulama alanı genişletilmiştir.

Sigara kaçakçılığı ile ilgili lehe aleyhe kanun değerlendirilmesinde göz önüne alınması gereken kanun ve maddelerini suç tarihlerine göre şu şekilde özetlenebilir.

-19/07/2003 tarihinden önce işlenen suçlar yönünden 1918 sayılı kanun uygulanacaktır.

 -19/07/2003-31/03/2007 tarihleri arasında işlenen suçlar açısından 4926 sayılı kanunun 3- 4/a. maddeleri uygulanacaktır.

-31/03/2007-15/04/2008 tarihleri arasında işlenen suçlar açısından 5607 sayılı kanunun 3/5. maddesi uygulanacaktır. -15/04/2008-11/04/2013 tarihleri arasında işlenen suçlar açısından 4733 sayılı kanunun 8/4. maddesi uygulanacaktır.

 -11/04/2013-28/06/2014 tarihleri arasında işlenen suçlar açısından 5607 sayılı kanunun 3/18. maddesi uygulanacaktır.

-28/06/2014 tarihinden sonra işlenen suçlar açısından aşağıda ayrıntılı anlatılacağı gibi somut olayın özelliklerine göre 5607 sayılı kanunun 3/18, 3/1, 3/5, 3/10, 3/22. maddeleri uygulanacaktır.

SİGARA KAÇAKÇILIĞI SUÇUNDA KORUNAN HUKUKİ DEĞER NEDİR?

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunun 1. maddesinde kanunun amacının kaçakçılığı önleme, izleme, araştırma usul ve esaslarını belirlemek olduğu belirtilmiştir.

Kaçakçılığına ilişkin suç düzenlemeleri, ekonomik düzeni korumaktadır. Devletin hakimiyet yetkisinin korunmasının yanı sıra, vergilendirme ve buna bağlı olarak devletin mali yararları korunmak istenmektedir.

KAÇAKÇILIK SUÇUNDA FİİL VE NEDENSELLİK BAĞI

Sigara kaçakçılığı suçunda sigaranın kaçak olduğu özelliğini bilerek ve ticari amaçla gümrük kapısından veya gümrük dışından sınır ihlali yaparak ülkeye sokmak, yada ülkeye kaçak eşyayı sokma eylemine katılmayıp başkaları tarafından ülkeye sokulan kaçak sigarayı satın alan, satışa arz eden, satan, taşıyan veya saklayan kişiler ile ülke içerisinde üretilen veya yurtdışından kaçak olarak ülkeye sokulmamakla beraber yasalarca gerekli şartları taşımayan sigaralar hakkında kaçakçılık yapanların bu hareketlerden herhangi birini gerçekleştirmesi suçun oluşması için yeterli olacaktır. Bu nedenle sigara kaçakçılığı suçu seçimlik hareketli suçlardandır.

Sigara kaçakçılığı suçu ancak özel kastla kazanç elde etmek amacıyla işlenebilir ve bu özel kast, faildeki hareketi yaparken ticari amacının bulunmasını ifade eder. Fail, suç teşkil eden seçimlik hareketleri, ticari amaç bulunmaksızın kişisel kullanımlar için yapıyorsa bu suç oluşturmayacaktır.

Ele geçen kaçak sigaranın kişisel tüketim miktarı dahilinde olup olmadığının tespitinde kişinin günlük tüketebileceği oran üzerinden değil, bir kişinin ‘’bir yıllık’’ ortalama tüketebileceği miktar üzerinden bir değerlendirilmesi gerekir. Uygulamada birliğin sağlanması ve bunun sonucu hakkaniyetin gerçekleşmesi açısından sigaranın kişisel kullanım miktarının tespitinde genel olarak her olay için aynı şekilde uygulanabilecek kriterlerin Yargıtay’ın anılan maddenin uygulanması sürecindeki içtihatlarına paralel şekilde belirlenmesi gerekecektir. Yargıtay 7. Ceza Dairesince, kural olarak 20 Karton  (200 paket)dahil ve altındaki kaçak sigaranın kişisel kullanım miktarı olarak kabul edilmekte ve ticari kasıtla hareket ettiği ispatlanamadığı durumlarda suçun unsurları itibariyle oluşmayacağı yönünde karar verilmektedir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesince kural olarak 20 Karton(200 paket) üzerindeki kaçak sigaranın kişisel kullanım miktarı üzerinde olduğu ve bu durumda failin ticari kasıtla hareket ettiği kabul edilmektedir. Ancak; somut olaya göre bazı durumlarda kaçak sigara 20 Karton(200 paket) ve altında da olsa ticari amaçla hareket edildiğinin anlaşılması halinde (örneğin bir markette veya sokakta satılması gibi) az sayıda sigara ele geçirilse bile suç oluşacağı kabul edilmektedir.

Kaçak Eşyanın Değerinin Fahiş Olması; 5607 sayılı kanunun 3/22. maddesinde; “Kaçakçılık suçların konusunu oluşturan eşyanın değerinin fahiş olması hâlinde, verilecek cezalar yarısından bir katına kadar artırılır” hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenleme aleyhe bir husus içermese nedeniyle yürürlüğe girdiği 28/06/2014 tarihten itibaren işlenen suçlar açısından uygulanacaktır. Kaçak eşya tespit tutanağında gümrüklenmiş değer belirtilmiş ise fahiş olup olmadığı hususunda hükme esas alınması için yeterlidir.

Hangi miktarın fahiş kabul edildiğine ilişkin kanunda açık bir hüküm yoktur. Ancak maddenin gerekçesinde de belirtildiği üzere fahiş kabul edilecek değerler suç tarihi ve paranın satın alma gücü, değeri ve ekonomik durumlara göre Yargıtay kararlarıyla şekillenecektir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesinin 3/22. maddesi kapsamında sigara kaçakçılığı da dahil tüm kaçakçılık suçları açısından da geçerli olan yıllara göre fahiş olarak kabul ettiği değerlere örnek olarak;

2014 yılı için 90.000 TL,

2015 yılı için 100.000 TL,

2016 yılı için 110.000 TL,

2017 yılı için 120.000 TL,

2018 yılı için 135.000 TL,

2019 yılı için 160.000 TL,

2020 yılı için 185.000 TL ve üzeri olduğu gösterilebilir. TCK 43. maddesinin uygulandığı hallerde eylemlerin toplam gümrüklenmiş değerinin nazara alınmayıp her bir eylemin ayrı ayrı gümrüklenmiş değerlerinin nazara alınması gerekecektir.

Kaçakçılık suçlarından olan sigara kaçakçılığında eylem bölünebilir olduğu durumlarda teşebbüse elverişlidir. Ancak bunun uygulamada bir önemi bulunmamaktadır. Çünkü, 5607 sayılı kanunun 3/21. maddesinde bu kanun kapsamındaki fiillerin teşebbüs aşamasında kalmış olsa bile, tamamlanmış gibi cezalandırılacağı yönünde düzenlemesin yer almaktadır. Bu nedenle sigara kaçakçılığı suçlarında teşebbüs hükümleri uygulanmayacak ve tamamlanmış suç gibi cezalandırılacaktır.

KAÇAK EŞYA(Sigara) DEĞERİNİN “HAFİF” YA DA “PEK HAFİF” OLMASI DURUMU 15/04/2020 tarihinde yürürlüğe giren 7242 sayılı kanunla 5607 sayılı kanunun 3/22. maddesine “eşyanın değerinin hafif olması halinde verilecek cezalar yarısına kadar, pek hafif olması halinde üçte birine kadar indirilir” şeklinde ikinci bir cümle eklenmiştir. Bu hüküm sigara kaçakçılığı suçu dahil tüm kaçakçılık eylemleri hakkında uygulanabilecektir. Lehe bir durum olması nedeniyle yürürlük tarihinden önceki suçlar açısından da değerlendirilecektir.

Bu yeni değişiklikle kaçak eşya olan sigaranın değerinin hafif olması halinde verilecek cezalar yarısına kadar, pek hafif olması halinde üçte birine kadar indirileceği belirtilmiştir.

Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda “hafif” ya da “pek hafif” kabul edilen değerler açısından rakamsal bir sınırlandırma getirilmemiştir. Fakat hâkime, yargılama konusu maddi olayla ilgili olarak bu değerler açısından takdir ve değerlendirme yetkisi tanınmıştır.

Yargıtay 7. Ceza Dairesinin 3/22.maddesi kapsamında sigara kaçakçılığı da dahil tüm kaçakçılık suçları açısından da geçerli olan yıllara göre pek hafif, hafif olarak kabul ettiği değerler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir;

YIL	PEK HAFİF	HAFİF		YIL	PEKHAFİF	HAFİF
2008	0-9000 TL	9000- 24000 TL		2014	0-13500TL	13500- 36000TL
2009	0-9750 TL	9750- 26000 TL		2015	0-15000TL	15000- 40000TL
2010	0-10500TL	10500- 28000 TL		2016	0-16500TL	16500- 44000TL
2011	0-11250TL	11250- 30000 TL		2017	0-18000TL	18000- 48000TL
2012	0-12000TL	12000- 32000TL		2018	0-20250TL	20250- 54000TL
2013	0-12750TL	12750- 34000TL		2019	0-24000TL	24000- 64000TL
				2020	0-27750TL	27750- 74000TL

MÜSADERE ve TASFİYE; Sigara kaçakçılığı suçunun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen araçların ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine karar verilecektir.

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 13. maddesinde müsadereye ilişkin hükümler yer almaktadır. Maddenin 1.fıkrasında; bu kanunda tanımlanan suçlarla ilgili olarak da 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun eşya ve kazanç müsaderesine ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. 5607 sayılı kanunun 13/1. maddesine göre, kaçak eşya taşımasında bilerek kullanılan veya kullanılmaya teşebbüs edilen her türlü taşıma aracının müsadere edilebilmesi için aşağıdaki koşullardan birinin gerçekleşmesi gerekecektir. Bu koşullar; a) Kaçak eşyanın, suçun işlenmesini kolaylaştıracak veya fiilin ortaya çıkmasını engelleyecek şekilde özel olarak hazırlanmış gizli tertibat içerisinde saklanmış veya taşınmış olması, b) Kaçak eşyanın, taşıma aracı yüküne göre miktar veya hacim bakımından tamamını veya ağırlıklı bölümünü oluşturması veya naklinin, bu aracın kullanılmasını gerekli kılması, c) Taşıma aracındaki kaçak eşyanın, Türkiye’ye girmesi veya Türkiye’den çıkması yasak veya toplum veya çevre sağlığı açısından zararlı maddelerden olmasıdır. Aracın müsadere edilebilmesi için aynı fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen koşullardan birinin gerçekleşmesi zorunludur. Bu koşulların var olup olmadığı hususlarında bilirkişi raporu alınması gerekir.

Nakil aracı sicil kayıtlarında fail adına kayıtlı görünmese de, eğer failin aracı haricen satın aldığı veya sahibi olduğu anlaşılıyorsa araç bu durumda da müsadere edilecektir. Nakil aracının kaçak eşya taşımasında bilerek kullanılması gereklidir. Aracın fail dışında üçüncü bir kişiye ait olduğu anlaşılması halinde bu kişinin malen sorumlu olarak dinlenip sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

Sigara kaçakçılığı suçunun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen eşyaların müsadere edilebilmesi için eşyanın iyiniyetli üçüncü kişilere ait olmaması gerekmektedir.

Aracın gizli bölümünün olması tek başına müsadere için yeterli olmayıp bu durumda da suça konu eşyanın taşıma aracı yüküne göre miktar ve hacim itibariyle ağırlıklı bölümünü oluşturması gerekir. Bu şartlar gerçekleşmeden müsadere kararı verilmesi hakkaniyete de aykırı olacaktır.

SUÇUN SORUŞTURMASI ve GÖREVLİ MAHKEME Suçun soruşturması ve kovuşturması şikayete tabi olmayıp resen takip edilen suçlardandır. Uzlaşmaya tabii suçlardan da değildir. 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 17/2. maddesi gereğince, bu kanun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hakimler ve Savcılar Kurulunca belirlenen asliye ceza mahkemelerinde görülecektir. Ancak bu suçlarla bağlantılı olarak resmî belgede sahtecilik suçunun işlenmesi halinde, görevli mahkeme ağır ceza mahkemesi olacağı belirtilmiştir.

Tüm bu bilgiler ışığında sigara kaçakçılığı veya diğer kaçakçılık suçlarında mağdur olmamak adına bu konuda uzman bir ceza avukatından hukuki destek almak faydalı olacaktır.       

                                                                                              Av. Fatih AL

                                                                                                                        

Kaçak sigara suçuyla ilgili önemli Yargıtay Kararları;

YARGITAY 7. Ceza Dairesi 09/01/2019 Tarih, Esas No: 2017/4118, Karar No: 2019/226;“Olay tutanağı ve dosya kapsamına göre, sanığın içinde bulunduğu araçta yapılan aramada ele geçen sigaralardan 200 paket kaçak sigaranın sanığa ait olduğu olayda, sanığın savunmasında sigaraları içmek için aldığını beyan etmesi, ele geçen sigaranın Dairemizin istikrar kazanan uygulamalarında miktar itibariyle kişisel kullanım kapsamında kalması karşısında ve tüm dosya kapsamına göre sanığın kaçak sigaraları ticari maksatla bulundurduğuna ilişkin mahkumiyetine yeter, her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil elde edilemediği gözetilerek beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi”

 YARGITAY 7. Ceza Dairesi 19/02/2020 Tarih, Esas No: 2019/8005, Karar No: 2020/2576; “Sanıktan ele geçen 21 karton kaçak ve bandrolsüz sigaranın sayı itibarıyla ticari miktar ve mahiyette olduğu ve kişisel kullanım miktarının üzerinde bulunduğu gözetilmeksizin, sanığın mahkumiyeti yerine ticari kastının bulunmadığı şeklindeki yerinde olmayan gerekçeyle beraatine karar verilmesi”

 YARGITAY 7. Ceza Dairesi 08/06/2017 Tarih, Esas No: 2017/2699, Karar No: 2017/4887;“Sanıkta ele geçen 4 farklı marka 220 paket kaçak ve bandrolsüz sigaranın sayı itibariyle ticari miktar ve mahiyette olduğu ve kişisel kullanım miktarının üzerinde bulunduğu gözetilmeksizin, çelişkili savunma ve tanık beyanlarına dayanılarak sanığın mahkumiyeti yerine yazılı şekilde yerinde olmayan gerekçeyle beraatine karar verilmesi”

 YARGITAY 7. Ceza Dairesi 02/07/2019 Tarih, Esas No: 2019/709, Karar No: 2019/33528, “14.12.2014 tarihinde yapılan ihbar üzerine usulüne uygun alınan arama kararına istinaden 23.12.2014 tarihinde sanığın işlettiği Market de yapılan aramada 44 paket kaçak sigaranın ele geçirildiği, sigaraların bulunduğu yer ve yakalanış şekli birlikte değerlendirildiğinde, sanığın ticari kasıtla söz konusu sigaraları bulundurduğunun kabulü ile mahkumiyeti yerine sanığın savunmasına itibarla yazılı şekilde hüküm tesisi”

YARGITAY 7. Ceza Dairesi 21/05/2019 Tarih, Esas No: 2019/2260, Karar No:2019/31745; “nakil aracının malen sorumluya ait olması, kayıt malikinin araçta kaçak eşya taşınacağından haberinin olmadığını, sanığın araçta şoför olarak çalıştığını beyan etmesi ve suçun işlendiğinden haberdar olduğuna dair delil elde edilememesi karşısında, TCK’nun 54/1. maddesi uyarınca iyi niyetli 3. kişilere ait eşyanın müsadere edilemeyeceği gözetilmeden nakil aracının sahibine iadesi yerine müsaderesine karar verilmesi”

YARGITAY 7. Ceza Dairesi 06/02/2019 Tarih, Esas No: 2016/11842, Karar No: 2016/10649;“Dava konusu nakil aracında, toplam 80 karton kaçak sigaranın ele geçirildiği yer bilirkişi raporu ile de gizli bölme niteliğinde olduğu sabit ise de; suça konu eşyanın taşıma aracı yüküne göre miktar ve hacim itibariyle ağırlıklı bölümünü oluşturmadığı işlenen suça nazaran nakil aracının müsaderesinin 5237 sayılı TCK’nun 54.maddesi gereğince hakkaniyete de aykırı olacağının anlaşılması karşısında nakil aracının iadesi yerine yazılı şekilde müsaderesine karar verilmesi”