Anayasa Mahkemesinin R.G. Tarih ve Sayı: 22/5/2018-30428 sayılı kararında cezaevlerinde tutuklu bulunanların tutukluluk incelemelerinin dosya üzerinden değil, 30 günde bir duruşmalı olarak incelemesine karar vermiştir. Kararın Özeti: Anayasa’nın 19. maddesinin sekizinci fıkrasından kaynaklanan temel
güvencelerden biri de tutukluluğa karşı itirazın hakim önünde yapılan duruşmalarda etkin
olarak incelenmesi hakkıdır. Zira hürriyetinden yoksun bırakılan kimsenin bu duruma ilişkin
şikayetlerini, tutuklanmasına dayanak olan delillerin içeriğine veya nitelendirilmesine yönelik
iddialarını, lehine ve aleyhine olan görüş ve değerlendirmelere karşı beyanlarını
hakim/mahkeme önünde sözlü olarak dile getirebilme imkanına sahip olması, tutukluluğa
itirazını çok daha etkili bir şekilde yapmasını sağlayacaktır. Bu nedenle kişi, bu haktan
düzenli bir şekilde yararlanarak makul aralıklarla dinlenilmeyi talep edebilmelidir (Firas
Aslan ve Hebat Aslan, § 66; Süleyman Bağrıyanık ve diğerleri, § 267; Aydın Yavuz ve
diğerleri, § 333).
Anılan güvencenin bir yansıması olarak 5271 sayılı Kanun’un 105.
maddesinde, şüpheli veya sanığın soruşturma ve kovuşturma evrelerinde salıverilme istemleri
karara bağlanırken duruşmada karar verilecek ise Cumhuriyet savcısının yanı sıra şüpheli ,
sanık veya müdafinin görüşünün alınacağı belirtilmiş; aynı Kanun’un 108. maddesinde ise
soruşturma evresinde şüphelinin tutukluluk halinin devamının gerekip gerekmeyeceği
hususunda karar verilirken şüpheli veya müdafiinin dinlenilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Öte yandan Kanun’un 101. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile 267. maddesine göre resen ya
da talep üzerine tutukluluk hakkında verilmiş tüm kararlar, mahkeme önünde itiraza konu
olabilmektedir (Süleyman Bağrıyanık ve diğerleri, § 269). Tutukluluğa ilişkin kararların itiraz
incelemesi bakımından aynı Kanun’un 271. maddesinde itirazın kural olarak duruşma
yapılmaksızın karara bağlanacağı, ancak gerekli görüldüğünde Cumhuriyet savcısı ve sonra
müdafi veya vekilin dinlenebileceği düzenlemesine yer verilmiştir. Buna göre tutukluluk
incelemelerinin ya da tutukluluğa ilişkin itiraz incelemelerinin duruşma açılarak yapılması
halinde şüpheli, sanık veya müdafiinin dinlenilmesi gerekmektedir (Aydın Yavuz ve diğerleri,
§ 334).
Leave a Reply