ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru; istinaf veya temyiz gibi bir kanun yolu olmasına rağmen bu olağanüstü bir kanun yoludur.
Bu kanun yoluna başvurulmadan önce mahkemenin yetkisi, kimlerin başvurabileceği, hangi hakların ihlali halinde başvurunun yapılabileceği, başvuru süresi ve diğer kanun yollarının tüketilip tüketilmediği hususlarının irdelenmesi gerekmektedir.
Ülkemizde 23/09/2012 tarihinden itibaren mahkemeler tarafından verilen kararlar ile idareniz yapmış olduğu idari işlemler yönünden AYM tarafından bireysel başvurular incelenmeye alınmaktadır. Belirtilen tarihten önceki mahkeme kararları ve idari işlemler içinse AYM zaman yönünde yetkisiz olduğundan bunları incelememektedir.
Bireysel başvuru, herkesin Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla başvurabileceği bir hak arama yoludur. Bireysel başvuruya kişinin bizzat kendisi, avukatı aracılığıyla, 18 yaşından küçük ya da kısıtlılar yasal temsilcileri vasıtasıyla başvuru yapabilirler. Sendikalar, Dernekler, Vakıflar, ticari şirketler tüzel kişiliğe ait bir hakkın ihlal edildiğini gerekçe göstererek bireysel başvuruda bulunabilirler.
Bireysel başvuruda ihlal edilen hakkın; hem Anayasada hem sözleşeme de hem de ekli protokollerle ortak güvence altına alınmış olması gerekmektedir.
BAŞVURU YAPILMADAN ÖNCE OLAĞAN KANUN YOLLARININ TÜKETİLMİŞ OLMASI GEREKMEKTEDİR.
İdari ve yargısal başvuru yollarını tüketmek; ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmesi anlamına gelir.
Ancak bazı istisnai durumlarda mevcuttur. Yapılacak başvuruya rağmen bir sonuç alınmayacağı açık olan işlemler için doğrudan bireysel başvuru yapılabilmektedir. Örneğin; sürekli Tutukluluk halinin devamına karar verilmesi durumunda, tutukluluğun hukuka aykırılığı ile ilgili bir başvuru yapılması düşünülüyorsa, gerekli itiraz yolları mahkemede tüketildikten sonra (30) gün içinde Anayasa mahkemesine bireysel başvuru yapılmalıdır. Yani bu durumda mahkemenin nihai kararını beklemeye gerek olmadan da başvuru hakkı mevcuttur.
BİREYSEL BAŞVURUDA 30 GÜNLÜK SÜRE KURALI
Olağan kanun yolları tüketildikten sonra 30 gün içerisinde AYM’YE bireysel başvurunun yapılması gerekmektedir. Aski halde mahkeme başvuruyu süresinde başvurulmamış olması sebebiyle reddeder. 30 günlük sürenin istisnai halleri ise mücbir bir sebebin bulunması veya ağır hastalık hallidir. Bu durumlarda engelin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde başvurunun yapılması gerekmektedir.
ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN BELİRTİLEN BAŞVURU FORMUNUN DOLDURULMASI
Başvuru formunda başvurucuya ait kimlik bilgileri doldurulduktan sonra başvuruya konu olayla ilgili kronolojik bir sıralama ile safahatler açıklanmalıdır. Yine başvuruya konu olarak hangi hakkın ihlilal edildiği açıkça belirtilmelidir. Talep kısmında ise ihlalin giderilmesi adına gerekli talepler açıkça belirtilmelidir.
Başvuruda bulunan kimse Maddi ya da manevi tazminat talebinde bulunacak ise bunu da talebinde açıkça belirtmesi gerekmektedir. Aksi takdirde mahkeme bu yönde bir karar vermeyecektir. Yine yaşam hakkı veya vücut bütünlüğü konusunda tehlikenin bulunduğunu düşünen kimse de tedbiren Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru bizzat mahkemenin kendisine yapılabileceği gibi kişinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığı veya mahkeme vasıtasıyla muhabere yoluyla da yapılabilir. Yurtdışında yapılacak başvurularda ise kişinin bulunduğu yer konsolosluk vasıtasıyla da yapılabilmektedir. Bu vasıtalar dışında kargo, posta, mail yada fax yoluyla yapılan başvuruların kabulü mümkün değildir.
Anayasa mahkemesine bireysel başvuruda sıkı şekil şartlarına riyat edilmesi gerektiğinden her hangi bir hak kaybına uğramamak için bu başvurunun alanında uzman bir avukat aracılığıyla yapılmasında fayda vardır.
Av.Fatih AL
Leave a Reply